Victionarium

cado

Latine

+/-

cadō

+/-

Appellatio pronuntiatusque

+/-
 API: /ˈkadoː/(classice)
Syllabificatio phonetica: ca·dō — morphologica: cad-o

Verbum intransitivum

+/-

cad|ō, -ere, cecidī, cāsūrus

  1. √ Prōcumbō, dēcidō
    — iudice fortunā cadat alea
  2. Morī, intereō
    — non tota cadet Troia
  3. (Grammatica) finem habere
    — quod verba melius in syllabas longiores cadunt

Coniugatio

+/-

Verbum finitum

Thema Vox activa
cad- Tempus praesens imperfectum futurum
Persona indicativ. coniunct. imperat. indicativ. coniunct. indicativ. imperat.
I. sing. cadō cadam   cadēbam caderem cadam  
II. sing. cadis cadās cade! cadēbās caderēs cadēs caditō!
III. sing. cadit cadat   cadēbat caderet cadet caditō!
I. plur. cadimus cadāmus   cadēbāmus caderēmus cadēmus  
II. plur. caditis cadātis cadite! cadēbātis caderētis cadētis caditōte!
III. plur. cadunt cadant   cadēbant caderent cadent caduntō!­
Thema Vox passiva
cad- Tempus praesens imperfectum futurum
Persona indicativ. coniunct. imperat. indicativ. coniunct. indicativ. imperat.
III. sing. caditur cadātur   cadēbātur caderētur cadētur —
Thema Vox activa
cecid- Tempus perfectum plusquam perfectum futurum
exactum
Persona indicativ. coniunct. indicativ. coniunct.
I. sing. cecidī ceciderim cecideram cecidissem ceciderō
II. sing. cecidistī cecideris ceciderās cecidissēs cecideris
III. sing. cecidit ceciderit ceciderat cecidisset ceciderit
I. plur. cecidimus ceciderimus ceciderāmus cecidissēmus ceciderimus
II. plur. cecidistis cecideritis ceciderātis cecidissētis cecideritis
III. plur. cecidērunt ceciderint ceciderant cecidissent ceciderint

Verbum infinitum

Modus infinitivus participium
Tempus praesens perfectum futurum praesens perfectum futurum
Vox
activa 		cadere cecidisse cāsūrum,
-am, -um esse 		cadēns   cāsūrus,
-a, -um­
Vox
passiva 		cadī — —   —  
Gerundium Gerundivum Supinum
cadendī cadendus, -a, -um — —

Dictiones collatae

+/-

Dictiones derivatae

+/-

Composita

Translationes

+/-
Procumbere, decideredilatare ▼
Procumbere, deciderecollabi ▲
Mori, interiredilatare ▼
Mori, interirecollabi ▲
Finem haberedilatare ▼
Finem haberecollabi ▲

Discretiva

  cado dictio est in variis linguis:

Formae affines

+/-

Latine

+/-

cadō

+/-
Proprietates grammaticales
+/-
Forma Modus flexurae originis
cadō casus dativus singularis substantivi cadus
cadō casus ablativus singularis substantivi cadus
Appellatio pronuntiatusque
+/-
 API: /ˈkadoː/(classice)
Syllabificatio phonetica: ca·dō — morphologica: cad-o

Italice

+/-

cado

+/-
Proprietates grammaticales
+/-
Forma Persona Tempus Vox Modus Verbum
cado prima singularis praesens activa indicativus cadere
Appellatio pronuntiatusque
+/-
 API: /ˈkado/
Syllabificatio phonetica: ca·do — morphologica: cad-o

Loci

+/-
Marcus Terentius Varro
-116…-27		Publius Vergilius Maro
-70…-19		Quintus Horatius Flaccus
-65…-8		Albius Tibullus
-54…-19		P. Ovidius Naso
-42…+18		C. Plinius Secundus
23-79		M. Fabius Quintilianus
ca. 35-100		Marcus Valerius Martialis
40-103		Marcus Cornelius Fronto
ca. 100-170		Ulco Cats Bussemaker
1810–1865
class.class.class.class.class.IIIIIXIX

Latinitas Romana

class.  (ca. 47-45 a.C.n.)

  • Item ab huiuscemodi dissimilitudinibus reprehenditur analogia, quod cum sit anus cadus simile et sit ab anu anicula anicilla, a cado duo reliqua quod non sint propagata, sic non dicatur a piscina piscinula piscinilla. Ad haec respondeo huiuscemodi vocabulis analogias esse, ut dixi, ubi magnitudo animadvertenda sit in unoquoque gradu eaque sit in usu communi, ut est cista cistula cistella et canis catulus catellus, quod in pecoris usu non est. Itaque consuetudo frequentius res in binas dividi partis ut maius et minus, ut lectus et lectulus, arca et arcula, sic alia. —De lingua Latina Varronis [1][2]

class.  (ca. 29-19 a.C.n.)

  • postquam conlapsi cineres et flamma quievit,
reliquias vino et bibulam lavere favillam,
ossaque lecta cado texit Corynaeus aëno.
idem ter socios pura circumtulit unda
spargens rore levi et ramo felicis olivae,
lustravitque viros dixitque novissima verba. —Aeneidos libri XII P. Vergilii Maronis [3][2]

class.  (23 a.C.n. / 731 a.u.)

  • Tyrrhena regum progenies, tibi
non ante verso lene merum cado
cum flore, Maecenas, rosarum et
pressa tuis balanus capillis
iamdudum apud me est: eripe te morae,
ne semper udum Tibur et Aefulae
declive contempleris arvom et
Telegoni iuga parricidae. —Carminum libri IV Q. Horatii Flacci [4][2]

class.  (ca. 19 a.C.n.)

  • Eventura precor: viden ut felicibus extis
Significet placidos nuntia fibra deos?
Nunc mihi fumosos veteris proferte Falernos
Consulis et Chio solvite vincla cado.
Vina diem celebrent: non festa luce madere
Est rubor, errantes et male ferre pedes. —Elegiarum libri II Tibulli [5][2]

class.  (versio II, 17/18 p. Chr. n.)

  • ‘templa patent auresque deum, nec lingua caducas
concipit ulla preces, dictaque pondus habent.’
desierat Ianus. nec longa silentia feci,
sed tetigi verbis ultima verba meis:
‘quid volt palma sibi rugosaque carica’ dixi
‘et data sub niveo candida mella cado?’
‘omen’ ait ‘causa est, ut res sapor ille sequatur
et peragat coeptum dulcis ut annus iter.’ —Fasti Ovidii Nasonis [6][2]

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

  • Itaque non miror innumerabilia paene genera ficticii reperta multis ante saeculis, quae nunc dicemus, omnia ad medicinae usum pertinentia. omphacium quo modo fieret, propter unguenta diximus priore libro. fit e labrusca, hoc est vite silvestri, quod vocatur oenanthinum, floris eius libris duabus in musti cado maceratis. post dies XXX utuntur. praeter hoc radix labruscae, acini coria perficiunt. —Naturalis historia Plinii [7][2]

saec. I.  (ca. 90-96 p.C.n.)

  • Nos praeter auctoritatem oratorum atque historicorum analogia quoque dictum tuebamur. Nam cum legeremus in XII tabulis «ni ita pagunt», inveniebamus simile huic «cadunt»: inde prima positio, etiamsi vetustate exoleverat, apparebat «pago» ut «cado», unde non erat dubium sic «pepigi» nos dicere ut «cecidi». —Institutio oratoria Quintiliani [8][2]

saec. I.  (ca. 85-102 p.C.n.)

  • Quisquam picta colit Spartani frigora saxi
Et matutinum portat ineptus Have,
Cui licet exuviis nemoris rurisque beato
Ante focum plenas explicuisse plagas
Et piscem tremula salientem ducere saeta
Flavaque de rubro promere mella cado? —Epigrammata M. Valerii Martialis [9][2]

Latinitas postclassica

saec. II.

  • Sota Ennianus remissus a te et in charta puriore et volumine gratiore et littera festiviore, quam antea fuerat, videtur. Gracchus cum cado musti maneat, dum venimus, neque enim metus est Gracchum interea cum musto defervere posse. Valeas semper, anima suavissima. —Epistulae ad M. Caesarem et invicem libri V M. Cornelii Frontonis [10][2]

Latinitas nova

saec. XIX.

  • Praeterea quum non est divisum, dicitur esse ut pars in toto: veluti in oculo aspectus aut in corpore manus. Quum autem est divisum, dicitur esse ut in loco, velut in cado aqua, aut in dolio vinum; etenim manus cum corpore movetur: aqua vero in cado. —Aristotelis Physica Bussemakeri [11][2]

Fontes

  1. ↑ 1.0 1.1 Marcus Terentius Varro - De lingua Latina. Liber nonus, XLV. — cado
  2. ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 Vicicitatio: cado.
  3. ↑ 3.0 3.1 Publius Vergilius Maro - Aeneidos libri XII. (Bibliotheca Augustana): Liber VI. Versus 228  — cado
  4. ↑ 4.0 4.1 Quintus Horatius Flaccus - Carminum libri IV. (Bibliotheca Augustana): Liber III. Carmen XXIX. Versus 2  — cado
  5. ↑ 5.0 5.1 Albius Tibullus - Elegiarum libri II. (Bibliotheca Augustana): Liber II. Caput I. Versus 28 — cado
  6. ↑ 6.0 6.1 Publius Ovidius Naso - Fasti (versio II, 17/18). (Bibliotheca Augustana): Liber primus, Ianuarius, versus 186 — cado
  7. ↑ 7.0 7.1 Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber quartus decimus, cap. 18, [98] — cado
  8. ↑ 8.0 8.1 Marcus Fabius Quintilianus, Institutionis oratoriae libri XII. (Teubner, Lipsiae MDCCCLIV). Liber primus, VI. [11] — cado
  9. ↑ 9.0 9.1 Marcus Valerius Martialis - Epigrammata. (Bibliotheca Augustana): Liber primus. LV, versus 10 — cado
  10. ↑ 10.0 10.1 M. Cornelii Frontonis Epistulae. (The Latin Library): Epistulae ad M. Caesarem et invicem liber IV, caput 2, versus 6 — cado
  11. ↑ 11.0 11.1 Ulco Cats Bussemaker, Aristotelis Physica. Aristotelis Naturalis Auscultatio Libri VIII, Firmin Didot, Paris 1854. (Universitas Turicensis): Liber IV, capitulum IV, [5] — cado
Receptum de "https://la.wiktionary.org/w/index.php?title=cado&oldid=218417"