cum

Latine IRecensere

Formae aliaeRecensere

quom (antiq.); quum

NotatioRecensere

A lingua prisca Indeuropaea *k^vom.

ConiunctioRecensere

cum (cum subiunctivo)(cum subst. in ablat.)

Quando.
Quia (cum causale + coniunctivus)
cum X tum Y — vel X vel Y, ut X, tamen Y

UsusRecensere

Lege de usu verbi cum in Vicilibro de Grammatica Latina

LociRecensere

C. Nepos
Cicero

Marcellinus

Spinoza
Erasmus Schmidius 1602

Ernestus Klotz 1821

antiq.

class.

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

cum causaleRecensere

class.

Sed quid duces et principes nominem, cum legiones scribat Cato saepe alacris in eum locum profectas, unde redituras se non arbitrarentur? Cicero, Tusculanæ Disputationes - Liber I
Sive enim ad sapientiam perveniri potest, non paranda nobis solum ea, sed fruenda etiam [sapientia] est; sive hoc difficile est, tamen nec modus est ullus investigandi veri, nisi inveneris, et quaerendi defatigatio turpis est, cum id, quod quaeritur, sit pulcherrimum. Marcus Tullius Cicero, De finibus bonorum et malorum - Liber Primus

saec. IV.

Cum se iuste defenderet, tandem abiit innoxius. (Ammianus Marcellinus)

saec. XVII.

1602: ...illud ... fieri debere censeo; praesertim cum ... huc usque luce verbi caelestis ... feliciter fruamur. — Erasmus Schmidius

cum concessivum (+ coniunctivus)Recensere

class.

Sed nescio quo modo, cum eum nemo anteiret his virtutibus, multi nobilitate praecurrerunt. Cornelius Nepos
P. Scipio Africanus ... voluit eum de provincia depellere ... neque hoc per senatum efficere potuit, cum quidem Scipio principatum in civitate obtineret, quod tum ... iure res publica administrabatur. Cornelius Nepos, Cato
Is ... hostis a muris Carthaginis removit, cum amplius C milia facta essent armatorum, ... Cornelius Nepos, Hamilcar
Qua valetudine cum etiam tum premeretur ... C. Flaminium ... cum exercitu insidiis circumventum occidit... Cornelius Nepos, Hannibal
Quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse, quo cornu rem gessit, fuit superior. Cornelius Nepos, Hannibal

cum historicum (+ coniunctivus)Recensere

class.

Hic enim cum Phylen confugisset, quod est castellum in Attica minutissimum, non plus habuit secum triginta de suis. Cornelius Nepos

saec. XVI.

Et reliqua sane quae ad Ciceronem imitandum spectant aut ex iis percipi possunt qui prudenter hac de re scriperunt, Quntiliano, Ioanne Francisco Pico, Vive, Longolio, Paulo Cortesio, Bembo, Bartholomaeo Ricio, Julio Casare Scaligero, qui etiam contra Ciceronianum Erasmi scripsit, ne quid dicam de Bruto, Salustio et aliis quibus, cum olim minus probaretur Ciceronis stylus, ii nonnulla in eo notarunt quae ad hanc rem faciunt; .... Antonius Possevinus, cf. "Ciceronian Controversies", ed. Joann Dellaneva, Cambridge, London 2007, p. 190.

cum adversativum (?)Recensere

saec. IV.

Ambitioso diademate utebatur cum inter exordia principatus erat xystarchae similis purpurato. Ammianus Marcellinus

cum ... tum ...Recensere

class.

Fiebat autem ita ut, cum is qui audire vellet dixisset, quid sibi videretur, tum ego contra dicerem. Marcus Tullius Cicero, Tusculanae disputationes, liber primus. 4,8.

saec. XVII.

Cum igitur omnium scientiarum, quae usum habent, tum maxime Politices Theoria ab ipsius Praxi discrepare creditur, et regendae Reipublicae nulli minus idonei aestimantur, quam Theoretici, seu Philosophi. Benedicti de Spinoza Tractatus Politicus, Caput I.

saec. XIX.