Victionarium

haruspex

Latine

+/-
 
Vicipaedia
Vicipaedia articulum habet de haruspice.

Appellatio pronuntiatusque

+/-
 API: /haˈrus.peks/(classice)
Syllabificatio phonetica: ha·rus·pex — morphologica: haru-spex

Formae aliae

+/-

Notatio

+/-

A lingua prisca Indoeuropaea *ǵhrH₂-u- “intestina” et speć- “specere” nisi a lingua Etrusca sit.

Nomen substantivum

+/-

hărusp|ex, -ĭcis masc.

  1. √ Vates qui omina ab extis victimarum specit.
  2. Qui res futura praedicit.

Declinatio

+/-
f. sing. plur.
nom. haruspex haruspicēs I
gen. haruspicis haruspicum II
dat. haruspicī haruspicibus III
acc. haruspicem haruspicēs IV
abl. haruspice haruspicibus VI
voc. haruspex haruspicēs V

Dictiones collatae

+/-

Synonyma

  1. extispex, extispicus
  2. vātēs, prophēta

Dictiones derivatae

+/-

Translationes

+/-
Vates qui omina ab extis specitdilatare ▼
Vates qui omina ab extis specitcollabi ▲
Qui res futura praedicitdilatare ▼
Qui res futura praedicitcollabi ▲

Loci

+/-
M. Tullius Cicero
-106…-43		Marcus Terentius Varro
-116…-27		Titus Livius
-58…+17		Albius Tibullus
-54…-19		P. Ovidius Naso
-42…+18		M. Fabius Quintilianus
ca. 35-100		Marcus Valerius Martialis
40-103		Decimus Iunius Iuvenalis
ca. 60-130		P. Cornelius Tacitus
55-117
class.class.class.class.class.IIIIII

Latinitas Romana

class.  (45 a.C.n. / 709 a.u.)

  • Idem facit in natura deorum: dum individuorum corporum concretionem fugit ne interitus et dissipatio consequatur, negat esse corpus deorum sed tamquam corpus, nec sanguinem sed tamquam sanguinem. Mirabile videtur quod non rideat haruspex cum haruspicem viderit; hoc mirabilius quam ut vos inter vos risum tenere possitis? —De natura deorum Ciceronis [1]

class.  (ca. 37 a.C.n. / 717 a.u.)

  • Quod est in versu alcyonis ritu , id est eius instituto, ut quom haruspex praecipit, ut suo quique ritu sacrificium faciat, et nos dicimus XVI viros Graeco ritu sacra, non Romano facere. —De lingua Latina Varronis [2][3]

class.

  • Matrem eius quondam pro pupillo eo procurantem familiare ostentum, cum respondisset haruspex summum quod esset imperium Capuae perventurum ad eum puerum, nihil ad eam spem adgnoscentem dixisse ferunt: Ne tu perditas res Campanorum narras, ubi summus honos ad filium meum perveniet. —Ab urbe condita Titi Livii [4]

class.  (ca. 19 a.C.n.)

  • Tu procul eventura vides, tibi deditus augur
Scit bene, quid fati provida cantet avis,
Tuque regis sortes, per te praesentit haruspex,
Lubrica signavit cum deus exta notis;
Te duce Romanos numquam frustrata Sibylla,
Abdita quae senis fata canit pedibus. —Elegiarum libri II Tibulli [5][3]

class.  (ca. 2-8 p.C.n.)

  • quae simul adspexit Tyrrhenae gentis haruspex,
magna quidem rerum molimina vidit in illis,
non manifesta tamen; cum vero sustulit acre
a pecudis fibris ad Cipi cornua lumen,
‘rex,’ ait ‘o! salve! tibi enim, tibi, Cipe, tuisque
hic locus et Latiae parebunt cornibus arces.
tu modo rumpe moras portasque intrare patentes
adpropera! sic fata iubent; namque urbe receptus
rex eris et sceptro tutus potiere perenni.’ —Metamorphoses Ovidii Nasonis [6][3]

saec. I.  (ca. 90-96 p.C.n.)

  • Est et in dividendis verbis observatio, mediam litteram consonantem priori an sequenti syllabae adiungas. «Haruspex» enim, quia pars eius posterior a spectando est, s litteram tertiae dabit, «abstemius», quia ex abstinentia temeti composita vox est, primae relinquet. —Institutio oratoria Quintiliani [7][3]

saec. I.  (ca. 85-102 p.C.n.)

  • Vite nocens rosa stabat moriturus ad aras
Hircus, Bacche, tuis victima grata focis.
Quem Tuscus mactare deo cum vellet haruspex,
Dixerat agresti forte rudique viro,
Ut cito testiculos et acuta falce secaret,
Taeter ut immundae carnis abiret odor. —Epigrammata M. Valerii Martialis [8][3]

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 100/128 p.C.n.)

  • spondet amatorem tenerum vel divitis orbi
testamentum ingens calidae pulmone columbae
tractato Armenius vel Commagenus haruspex;
pectora pullorum rimabitur, exta catelli
interdum et pueri; faciet quod deferat ipse. —Saturae D. Iuni Iuvenalis [9]

saec. II.  (ca. 105-110 p.C.n.)

  • Octavo decimo kalendas Februarias sacrificanti pro aede Apollinis Galbae haruspex Vmbricius tristia exta et instantis insidias ac domesticum hostem praedicit, audiente Othone (nam proximus adstiterat) idque ut laetum e contra rio et suis cogitationibus prosperum interpretante. —Historiae P. Cornelii Taciti [10][3]

Fontes

  1. ↑ Marcus Tullius Cicero - De natura deorum. (The Latin Library): Liber primus. 71 [71] — haruspex
  2. ↑ 2.0 2.1 Marcus Terentius Varro - De lingua Latina. Liber septimus, V. p. 88 — haruspex
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 Vicicitatio: haruspex.
  4. ↑ Titus Livius - Ab urbe condita - libri CXLII. (Universitas Turicensis): Liber XXVI, caput 6, [14] — haruspex
  5. ↑ 5.0 5.1 Albius Tibullus - Elegiarum libri II. (Bibliotheca Augustana): Liber II. Caput V. Versus 13 — haruspex
  6. ↑ 6.0 6.1 Publius Ovidius Naso - Metamorphoseon libri XV. (Bibliotheca Augustana): Liber quintus decimus, Tages, Cipus, versus 577 — haruspex
  7. ↑ 7.0 7.1 Marcus Fabius Quintilianus, Institutionis oratoriae libri XII. (Teubner, Lipsiae MDCCCLIV). Liber primus, VII. [9] — haruspex
  8. ↑ 8.0 8.1 Marcus Valerius Martialis - Epigrammata. (Bibliotheca Augustana): Liber tertius. XXIV, versus 3 — haruspex
  9. ↑ Decimus Iunius Iuvenalis, Saturae. (Ed. brevique adnotatione critica instr. W. V. Clausen, Oxford 1959). Satura VI, versus 550 — haruspex
  10. ↑ 10.0 10.1 Publius Cornelius Tacitus - Historiarum libri XIV. (The Latin Library): Liber I.  [27] — haruspex
Receptum de "https://la.wiktionary.org/w/index.php?title=haruspex&oldid=220803"