Auxilium:Declinatio Latina

Declinatio nominum substantivorum

Linguae Latinae quinque declinationes nominum sunt.

Prima declinatio

Pleraque nomina substantiva huius declinationis feminini sunt generis, praeter nonnulla nomina virorum (ut Sulla, Dolabella) aut munerum (ut nauta, poëta). Nomina e Graeca declinatione prima item hic sumuntur.

f.	sing.	plur.
nom.	-a	-ae	I
gen.	-ae	-ārum	II
dat.	-ae	-īs	III
acc.	-am	-ās	IV
abl.	-ā	-īs	VI
voc.	-a	-ae	V

**Nomina substantiva Graeca**
Casus	Singularis			Pluralis
Casus	Finientia in -e	Finientia in -es	Finientia in -as	Pluralis
Nominativus	-e	-es	-as	-ae
Vocativus	-e	-e	-a	-ae
Accusativus	-en	-en	-an / -am	-as
Genetivus	-es	-ae		-arum
Dativus	-ae			-is
Ablativus	-e	-a		-is

Nonnulla nomina substantiva feminina in dativo ac ablativo suffixum -abus utuntur ad differendum e formis suis masculinis: Pater a filiis (masculinum) et filiabus (femininum) amatur.
Suffixum genetivi pluralis -arum ab -um nonnunquam commutatum est: puellarum → puellum
Antiquum suffixum genetivi singularis est -as; enuntiationis quam pater/mater familias ideo sunt.
In poësi, suffixum -ae in -ai devenire potest: aquae → aquai

Exempla

stēlla, -ae f.; rosa, -ae f.;
nauta, -ae m.
Rōma, -ae f. (cum locativo; singulare tantum)

f.	sing.	plur.
nom.	stēlla	stēllae	I
gen.	stēllae	stēllārum	II
dat.	stēllae	stēllīs	III
acc.	stēllam	stēllās	IV
abl.	stēllā	stēllīs	VI
voc.	stēlla	stēllae	V

f.	sing.	plur.
nom.	rosa	rosae	I
gen.	rosae	rosārum	II
dat.	rosae	rosīs	III
acc.	rosam	rosās	IV
abl.	rosā	rosīs	VI
voc.	rosa	rosae	V

m.	sing.	plur.
nom.	nauta	nautae	I
gen.	nautae	nautārum	II
dat.	nautae	nautīs	III
acc.	nautam	nautās	IV
abl.	nautā	nautīs	VI
voc.	nauta	nautae	V

f.	sing.	plur.
nom.	Rōma	—	I
gen.	Rōmae	—	II
dat.	Rōmae	—	III
acc.	Rōmam	—	IV
abl.	Rōmā	—	VI
voc.	Rōma	—	V
loc.	Rōmae	—	L

Nomina substantiva Graeca:

nymphē, -ēs f.
comētēs, -ae m. (etiam: cometa, -ae m.)
xiphiās, -ae m.

f.	sing.	plur.
nom.	nymphē	nymphae	I
gen.	nymphēs	nymphārum	II
dat.	nymphae	nymphīs	III
acc.	nymphēn nympham	nymphās	IV
abl.	nymphē	nymphīs	VI
voc.	nymphē	nymphae	V

m.	sing.	plur.
nom.	comētēs	comētae	I
gen.	comētae	comētārum	II
dat.	comētae	comētīs	III
acc.	comētēn comētem	comētās	IV
abl.	comētē	comētīs	VI
voc.	comētē	comētae	V

m.	sing.	plur.
nom.	comēta	comētae	I
gen.	comētae	comētārum	II
dat.	comētae	comētīs	III
acc.	comētam	comētās	IV
abl.	comētā	comētīs	VI
voc.	comēta	comētae	V

f.	sing.	plur.
nom.	xiphiās	xiphiae	I
gen.	xiphiae	xiphiārum	II
dat.	xiphiae	xiphiīs	III
acc.	xiphiān	xiphiās	IV
abl.	xiphiā	xiphiīs	VI
voc.	xiphiā	xiphiae	V

Secunda Declinatio

Omnia nomina substantiva huis declinationis masculina (-us) aut neutra (-um), praeter illa quae sunt nomina arborum, gemmarum aut urbium.

Casus	Masculinum		Neutrum
Casus	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis
Nominativus	-us / – (r/er)	-i	-um	-a
Vocativus	-e (-i ) / – (r/er)*	-i	-um	-a
Accusativus	-um	-os	-um	-a
Genetivus	-i	-orum	-i	-orum
Dativus	-o	-is	-o	-is
Ablativus	-o	-is	-o	-is

* ius → i, e.g. filius → fili.

Haec declinatio quoque includit nomina substantiva (masculina, feminina aut neutra) e graece.
Tria nomina neutra in -us finientia sunt, cuiae formae plurales non sunt confirmatae: virus, pelagus et vulgus.
Duae varitates casus vocativi sunt:
- Nonnullis nominibus vocativus in -us est: deus, chorus et agnus.
- Nominibus finientibus in -ius nominativo, vocativus in -i est: filius, genius, et caetera.

Exempla

m.	sing.	plur.
nom.	mūrus	mūrī	I
gen.	mūrī	mūrōrum	II
dat.	mūrō	mūrīs	III
acc.	mūrum	mūrōs	IV
abl.	mūrō	mūrīs	VI
voc.	mūre	mūrī	V

m.	sing.	plur.
nom.	puer	puerī	I
gen.	puerī	puerōrum	II
dat.	puerō	puerīs	III
acc.	puerum	puerōs	IV
abl.	puerō	puerīs	VI
voc.	puer	puerī	V

m.	sing.	plur.
nom.	magister	magistrī	I
gen.	magistrī	magistrōrum	II
dat.	magistrō	magistrīs	III
acc.	magistrum	magistrōs	IV
abl.	magistrō	magistrīs	VI
voc.	magister	magistrī	V

n.	sing.	plur.
nom.	templum	templa	I
gen.	templī	templōrum	II
dat.	templō	templīs	III
acc.	templum	templa	IV
abl.	templō	templīs	VI
voc.	templum	templa	V

m.	sing.	plur.
nom.	atomus atomos	atomī	I
gen.	atomī	atomōrum	II
dat.	atomō	atomīs	III
acc.	atomum atomon	atomōs	IV
abl.	atomō	atomīs	VI
voc.	atome	atomī	V

Tertia Declinatio

Casus	Declinatio Imparisyllabica				Declinatio Parisyllabica
	Masculinum/Feminimum		Neutrum		Masculinum/Feminimum		Neutrum
	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis
Nominativus	---	-es	---	-a	---	-es	---	-ia
Vocativus	---	-es	---	-a	---	-es	---	-ia
Accusativus	-em	-es	---	-a	-em	-es	---	-ia
Genetivus	-is	-um	-is	-um	-is	-ium	-is	-ium
Dativus	-i	-ibus	-i	-ibus	-i	-ibus	-i	-ibus
Ablativus	-e	-ibus	-e	-ibus	-e	-ibus	-i	-ibus

Nonnullis imparisyllabis genetivus pluralis in -ium est: lis, litis; dos, dotis; mus,muris; etc.
Nonnullis accusativus singularis in -im et ablativus singularis in -i sunt: turris,-is; puppis,-is; sitis,-is; vis,-is; tussis,-is; securis,-is; febris,-is.
Animal, -is; calcar,-is et allia nomina neutra quae in -al/-ar finiunt quam parisyllaba habentur.

Exempla

n.	sing.	plur.
nom.	mare	maria	I
gen.	maris	marium	II
dat.	marī	maribus	III
acc.	mare	maria	IV
abl.	marī	maribus	VI
voc.	mare	maria	V

m.	sing.	plur.
nom.	canālis	canālēs	I
gen.	canālis	canālium	II
dat.	canālī	canālibus	III
acc.	canālem canālīm	canālēs canālīs	IV
abl.	canāle canālī	canālibus	VI
voc.	canālis	canālēs	V

f.	sing.	plur.
nom.	avis	avēs	I
gen.	avis	avium	II
dat.	avī	avibus	III
acc.	avem	avēs avīs	IV
abl.	ave avī	avibus	VI
voc.	avis	avēs	V

f.	sing.	plur.
nom.	flos	florēs	I
gen.	floris	florum	II
dat.	florī	floribus	III
acc.	florem	florēs	IV
abl.	flore	floribus	VI
voc.	flos	florēs	V

c.	sing.	plur.
nom.	homō	hominēs	I
gen.	hominis	hominum	II
dat.	hominī	hominibus	III
acc.	hominem	hominēs	IV
abl.	homine	hominibus	VI
voc.	homō	hominēs	V

n.	sing.	plur.
nom.	systēma	systēmata	I
gen.	systēmatis	systēmatum	II
dat.	systēmatī	systēmatibus	III
acc.	systēma	systēmata	IV
abl.	systēmate	systēmatibus	VI
voc.	systēma	systēmata	V

Quarta Declinatio

Casus	Masculinum/Feminimum		Neutrum
Casus	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis
Nominativus	-us	-us	-u	-ua
Vocativus	-us	-us	-u	-ua
Accusativus	-um	-us	-u	-ua
Genetivus	-us	-uum	-us	-uum
Dativus	-ui	-ibus	-u	-ibus
Ablativus	-u	-ibus	-u	-ibus

Nonnulla nomina substantiva litteram u in dativo ablativoque pluralibus conservant, saepe ad differendum e nomina tertiae declinationis:
- artubus; e nomine artus, -us / artibus; e nomine ars, artis
- arcubus; e nomine arcus, -us / arcibus; e nomine arx, arcis
- partubus; e nomine partus, -us / partibus; e nomine pars, partis

Exempla

m.	sing.	plur.
nom.	manus	manūs	I
gen.	manūs	manuum	II
dat.	manuī	manibus	III
acc.	manum	manūs	IV
abl.	manū	manibus	VI
voc.	manus	manūs	V

m.	sing.	plur.
nom.	arcus	arcūs	I
gen.	arcūs	arcuum	II
dat.	arcuī	arcubus	III
acc.	arcum	arcūs	IV
abl.	arcū	arcubus	VI
voc.	arcus	arcūs	V

n.	sing.	plur.
nom.	cornū	cornua	I
gen.	cornūs	cornuum	II
dat.	cornū	cornibus	III
acc.	cornū	cornua	IV
abl.	cornū	cornibus	VI
voc.	cornū	cornua	V

Quinta Declinatio

Omnia sunt feminina, praeter nomen substantivum dies quod utrum masculinum femininumque sed cum significatione dissimile.

Casus	Singularis	Pluralis
Nominativus	-es	-es
Vocativus	-es	-es
Accusativus	-em	-es
Genetivus	-ei	-erum
Dativus	-ei	-ebus
Ablativus	-e	-ebus

Solis nominibus res et dies declinatio completa est quoniam plera nomina huis declinationis abstracta sunt et igitur ea solo singulare inveniuntur.

Exempla

mf.	sing.	plur.
nom.	diēs	diēs	I
gen.	diēī	diērum	II
dat.	diēī	diēbus	III
acc.	diem	diēs	IV
abl.	diē	diēbus	VI
voc.	diēs	diēs	V

f.	sing.	plur.
nom.	rēs	rēs	I
gen.	reī	rērum	II
dat.	reī	rēbus	III
acc.	rem	rēs	IV
abl.	rē	rēbus	VI
voc.	rēs	rēs	V

Declinatio nominum adjectivorum

Linguae latinae tres classes nominum adjectivorum sunt, quae cum nomine substantivo in genu, numero et casu concordare debent.

Prima Classis

Adiectiva huius classis trium terminationum quoque appellata quoniam unam omni genui habent in nominativo singulare: -us (masculino), -a (feminino) et -um (neutro). Declinantur secundum exemplum nominum primae (sola feminina) et secundae (masculina neutraque) declinationum.

Casus	Masculinum		Feminimum		Neutrum
Casus	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis
Nominativus	-us/-r	-i	-a	-ae	-um	-a
Vocativus	-e/-r	-i	-a	-ae	-um	-a
Accusativus	-um	-os	-am	-as	-um	-a
Genetivus	-i	-orum	-ae	-arum	-i	-orum
Dativus	-o	-is	-ae	-is	-o	-is
Ablativus	-o	-is	-a	-is	-o	-is

Exempla

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	bonus	bona	bonum	nom.	bonī	bonae	bona
gen.	bonī	bonae	bonī	gen.	bonōrum	bonārum	bonōrum
dat.	bonō	bonae	bonō	dat.	bonīs	bonīs	bonīs
acc.	bonum	bonam	bonum	acc.	bonōs	bonās	bona
abl.	bonō	bonā	bonō	abl.	bonīs	bonīs	bonīs
voc.	bone	bona	bonum	voc.	bonī	bonae	bona

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	pulcher	pulchra	pulchrum	nom.	pulchrī	pulchrae	pulchra
gen.	pulchrī	pulchrae	pulchrī	gen.	pulchrōrum	pulchrārum	pulchrōrum
dat.	pulchrō	pulchrae	pulchrō	dat.	pulchrīs	pulchrīs	pulchrīs
acc.	pulchrum	pulchram	pulchrum	acc.	pulchrōs	pulchrās	pulchra
abl.	pulchrō	pulchrā	pulchrō	abl.	pulchrīs	pulchrīs	pulchrīs
voc.	pulcher	pulchra	pulchrum	voc.	pulchrī	pulchrae	pulchra

Secunda Classis

Omnia secundum exemplum nominum declinationis tertiae parisyllabicae declinantur. Tres subclasses sunt:

Adiectiva unius terminationis

Unam terminationem habent omnibus genibus in nominativo singulare. Huius declinationis adiectiva finientia in -ns (V.G.:prudens, prudentis), -ox (V.G.:ferox, ferocis), -ax (V.G.:audax, audacis) et -ix (V.G.:felix, felicis).

Casus	Masculinum/Feminimum		Neutrum
Casus	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis
Nominativus	---	-es	---	-ia
Vocativus	---	-es	---	-ia
Accusativus	-em	-es	---	-ia
Genetivus	-is	-ium	-is	-ium
Dativus	-i	-ibus	-i	-ibus
Ablativus	-e/-i	-ibus	-i	-ibus

Exempla

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	prūdēns	prūdēns	prūdēns	nom.	prūdentēs	prūdentēs	prūdentia
gen.	prūdentis	prūdentis	prūdentis	gen.	prūdentium	prūdentium	prūdentium
dat.	prūdentī	prūdentī	prūdentī	dat.	prūdentibus	prūdentibus	prūdentibus
acc.	prūdentem	prūdentem	prūdēns	acc.	prūdentēs	prūdentēs	prūdentia
abl.	prūdentī prūdente	prūdentī prūdente	prūdentī prūdente	abl.	prūdentibus	prūdentibus	prūdentibus
voc.	prūdēns	prūdēns	prūdēns	voc.	prūdentēs	prūdentēs	prūdentia

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	audāx	audāx	audāx	nom.	audācēs	audācēs	audācia
gen.	audācis	audācis	audācis	gen.	audācium	audācium	audācium
dat.	audācī	audācī	audācī	dat.	audācibus	audācibus	audācibus
acc.	audācem	audācem	audāx	acc.	audācēs	audācēs	audācia
abl.	audācī audāce	audācī audāce	audācī audāce	abl.	audācibus	audācibus	audācibus
voc.	audāx	audāx	audāx	voc.	audācēs	audācēs	audācia

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	ferōx	ferōx	ferōx	nom.	ferōcēs	ferōcēs	ferōcia
gen.	ferōcis	ferōcis	ferōcis	gen.	ferōcium	ferōcium	ferōcium
dat.	ferōcī	ferōcī	ferōcī	dat.	ferōcibus	ferōcibus	ferōcibus
acc.	ferōcem	ferōcem	ferōx	acc.	ferōcēs	ferōcēs	ferōcia
abl.	ferōcī ferōce	ferōcī ferōce	ferōcī ferōce	abl.	ferōcibus	ferōcibus	ferōcibus
voc.	ferōx	ferōx	ferōx	voc.	ferōcēs	ferōcēs	ferōcia

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	fēlīx	fēlīx	fēlīx	nom.	fēlīcēs	fēlīcēs	fēlīcia
gen.	fēlīcis	fēlīcis	fēlīcis	gen.	fēlīcium	fēlīcium	fēlīcium
dat.	fēlīcī	fēlīcī	fēlīcī	dat.	fēlīcibus	fēlīcibus	fēlīcibus
acc.	fēlīcem	fēlīcem	fēlīx	acc.	fēlīcēs	fēlīcēs	fēlīcia
abl.	fēlīcī fēlīce	fēlīcī fēlīce	fēlīcī fēlīce	abl.	fēlīcibus	fēlīcibus	fēlīcibus
voc.	fēlīx	fēlīx	fēlīx	voc.	fēlīcēs	fēlīcēs	fēlīcia

Adiectiva duarum terminationum

Istibus duae terminationes in nominativo singulare sunt: alius genibus masculinis femininisque (-is), alius genui neutro (-e).

Casus	Masculinum/Feminimum		Neutrum
Casus	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis
Nominativus	-is	-es	-e	-ia
Vocativus	-is	-es	-e	-ia
Accusativus	-em	-es	-e	-ia
Genetivus	-is	-ium	-is	-ium
Dativus	-i	-ibus	-i	-ibus
Ablativus	-e/-i	-ibus	-i	-ibus

Exempla

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	amābilis	amābilis	amābile	nom.	amābilēs	amābilēs	amābilia
gen.	amābilis	amābilis	amābilis	gen.	amābilium	amābilium	amābilium
dat.	amābilī	amābilī	amābilī	dat.	amābilibus	amābilibus	amābilibus
acc.	amābilem	amābilem	amābile	acc.	amābilēs	amābilēs	amābilia
abl.	amābilī	amābilī	amābilī	abl.	amābilibus	amābilibus	amābilibus
voc.	amābilis	amābilis	amābile	voc.	amābilēs	amābilēs	amābilia

Adiectiva trium terminationum

Tres terminationes omni genui habent in nominativo singulare.

Casus	Masculinum		Feminimum		Neutrum
Casus	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis
Nominativus	-er	-res	-ris	-res	-re	-ria
Vocativus	-er	-res	-ris	-res	-re	-ria
Accusativus	-rem	-res	-rem	-res	-re	-ria
Genetivus	-ris	-rium	-ris	-rium	-ris	-rium
Dativus	-ri	-ribus	-ri	-ribus	-ri	-ribus
Ablativus	-re/-ri	-ribus	-re/-ri	-ribus	-ri	-ribus

Thema eorundem adiectivorum adquisitum ex forma singulare genetiva sine suffixo -is: acris → acr- (thema adiectivi)

Exempla

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	ācer	ācris	ācre	nom.	ācrēs	ācrēs	ācria
gen.	ācris	ācris	ācris	gen.	ācrium	ācrium	ācrium
dat.	ācrī	ācrī	ācrī	dat.	ācribus	ācribus	ācribus
acc.	ācrem	ācrem	ācre	acc.	ācrēs	ācrēs	ācria
abl.	ācrī	ācrī	ācrī	abl.	ācribus	ācribus	ācribus
voc.	ācer	ācris	ācre	voc.	ācrēs	ācrēs	ācria

Tertia Classis

Adiectivis huius classis una terminatio in nominativo singulare est omnibus genibus. Secundum exemplum nominum declinationis tertiae imparisyllabicae declinantur.

Casus	Masculinum/Feminimum		Neutrum
Casus	Singularis	Pluralis	Singularis	Pluralis
Nominativus	---	-es	---	-a
Vocativus	---	-es	---	-a
Accusativus	-em	-es	---	-a
Genetivus	-is	-um	-is	-um
Dativus	-i	-ibus	-i	-ibus
Ablativus	-e	-ibus	-e	-ibus

Exempla

positivus singularis				positivus pluralis
cas.	masc.	fem.	neut.	cas.	masc.	fem.	neut.
nom.	vetus	vetus	vetus	nom.	veterēs	veterēs	vetera
gen.	veteris	veteris	veteris	gen.	veterum	veterum	veterum
dat.	veterī	veterī	veterī	dat.	veteribus	veteribus	veteribus
acc.	veterem	veterem	vetus	acc.	veterēs	veterēs	vetera
abl.	vetere	vetere	vetere	abl.	veteribus	veteribus	veteribus
voc.	vetus	vetus	vetus	voc.	veterēs	veterēs	vetera